شامبو صحت بالآس

اسرار النباتات

مورد

فرانسه: Myrte

انگلیسی: True myrtle, Myrtle

آلمانی: Myrtenbaum, Myrte

فارسی: مورد، مورت

عربی: مرسین، حمبلاس، آس، قمام

درختچهای كوچك و همیشه سبز كه ارتفاع ساقه آن در شرایط عادی بین 1 تا 3 متر میباشد ولی در آب و هوای مساعد، به ارتفاع بیشتر نیز می‌رسد . از مشخصات آن این است كه برگهائی همیشه سبز، پایا1، متقابل، ساده، نوك تیز، عاری از تارودندانه، چرمی، به رنگ سبز تیره و معطر دارد. برگهای آن به طول 1 تا 4 سانتیمتر است به علاوه اگر دقت شود، نقاط كوچك و شفافی در سطح برگهای آن مشاهده می‌گردد. گلهای نسبتاً درشت و زیبای مورد، رنگ سفید و بوی مخصوص دارند و در اردیبهشت ماه تا تیر ماه دیده می‌شوند.

پیدایش گلها به صورتی است كه مانند برگها، وضع متقابل داشته در كناره آنها به ساقه می‌پیوندند. هر گل آن 5 گلبرگ مساوی به وضع گسترده دارد به طوری كه وجود این حالت باعث می‌گردد كه پرچمهای متعدد و فراوان گل، به صورت دسته‌ای رؤیت گردند. میوه آن به صورت بیضوی یا مدور، به بزرگی یك نخود، به رنگ سیاه مایل به آبی، به ندرت سفید و دارای طعمی گس می‌باشد. پوست ساقه مورد به صورت قطعاتی از آن جدا و مانند تمام قسمتهای گیاه، بوی معطر دارد، بر روی ساقه مورد، برجستگیهایی به وجود می‌آید كه از آن در مصارف درمانی استفاده می‌گردد.

مورد در جنگلها و زمینهای بایری كه در آن درختچه‌های كوچك روئیده است و نیز در بین درختان زیتون و دامنه‌های كم درخت كوهستانی و اماكن نظیر آنها می‌روید. منطقه پراكندگی آن نیز در مدیترانه، آسیا و ایران می‌باشد. به علاوه چون برگهای سبز زیبا، به صورت دائمی هستند و گلهای درشت و زیبا دارد، پیوسته پرورش می‌یابد.

درختچه مورد در میان یونانیان قدیم و ملل دیگر از احترام خاصی برخوردار بوده است. كلیمیان در مراسم مذهبی خود از آن استفاده می‌كردند. از شاخه‌های برگدار مورد، در مواردی كه افتخاری نصیب مردم می‌شد یا فتحی پیش می‌آمد تاج زیبایی از آن تهیه می‌كردند. گیاه مورد در میان یونانیان و ملل مختلف سمبل جوانی و زیبایی بوده است.

قسمت مورد استفاده این درختچه، برگ، میوه و برجستگی‌هایی است كه بر روی ساقه آن ظاهر می‌شود و گال2 نام دارد.

تركیبات شیمیایی:

برگ مورد دارای تانن، مواد رزینی و تلخ، گامفن و 30 درصد اسانس است. برجستگیهای روی ساقه مورد كه از قدیم الایام، دیوسكوزید آن را تحت نام Mgrtidana به عنوان قابض مورد استفاده قرار می‌دادند و یا برای آن این اثر را قائل بودند، تانن فراوان دارد.

میوه گیاه دارای تانن، اسانس، مواد رزینی، قندهای مختلف و اسیدهای آلی نظیر اسید مالیك و اسید سیتریك است. دانه مورد دارای نوعی ماده روغنی است كه از اولئین، لینولئین، میریستین3 و پالمیتین تشكیل می‌یابد.

اسانس مورد:

از برگ گیاه مورد بر اثر تقطیر با بخار آب، نوعی اسانس تهیه می‌شود كه بازده آن، 300 گرم اسانس برای هر 100 كیلوگرم برگ است.

اسانس مورد مایعی به رنگ زرد مایل به سبز و دارای بوئی مطبوع می‌باشد. در 2 قسمت الكل 80 درجه نیز حل می‌شود. اسانس مورد دارای دیپانتن، ترپن‌ها و سینئول (اوكالیپتول4 ) است. در هنگام تقطیر و در گرمایی بین 160- 170، ماده‌ای به نام میرتول5 از آن به دست می‌آید. میرتنول6 مایعی است روغنی و معطر، كه در هنگام تقطیر درجات گرمای بالاتر از 180 درجه حاصل می‌شود.

میرتول، مایعی بی رنگ یا مایل به زرد، دكستروژیو و دارای بوی مطبوع شبیه تربانتین و اوكالیپتول است و به مقدار زیاد در الكل و اتر حل می‌شود اسانس مورد اثر ضدعفونی كننده و آرام بخش دارد و به صورت موضعی برای روماتیسم تجویز می‌شود. از برگ و گل گیاه مورد، نوعی آب مقطعر به نام Enad ، Ange تهیه می‌شود كه معطر و دارای اثر قابض است و سابقاً مصرف زیادی داشته است. از برگ مورد برای تهیه محلول‌های شستشوی زخمهای چركین به صورت كمپرس استفاده به عمل می‌آید.

این گیاه را از قدیم الایام به خاطر ارزش غذایی آن و نیز به سبب اینكه ماده اولیه‌ای برای رنگ پارچه‌ها بوده است جمع آوری می‌كردند.

موارد مصرف گیاه مورد:

• میوه مورد دارای خاصیت ضد باكتریایی است و از آن به عنوان یك ماده ضدعفونی كننده استفاده می‌كنند.
• ضماد برگ تازه مورد برای خشك كردن زخمهای سرمفید می‌باشد
• مورد در رفع بیماریهای جلدی و مواقعی كه بعلت بروز دانه‌های جلدی، پوسته‌های كوچك و سفید رنگ در پوست ظاهر می‌شود و در پسوریاسیس، می‌توان استفاده كرد.
• میوه مورد سرشار از ویتامین ث و گلوكوزیدها است.
• ضماد برگ مورد به عنوان مسكن ورمهای مخملك، جراحتها و زخمهای كف دست و پا استفاده می‌شود
• گیاه مورد برای التیام زخمهای داخلی بسیار مفید است
• از دم كرده برگها به صورت غرغره و شست و شوی دهان در موارد برفك استفاده می‌شود
• اسانس مورد فرح بخش و مقوی قلب می‌باشد و سردرد، سرگیجه، درد چشم، گوش و دندان را از بین می‌برد
• مصرف فرآوردهای مورد در برونشیت‌ها، آسم نَزله‌ای، فراخ شدن ناحیه‌ای یا عمومی‌برونش‌ها، موجبات تسهیل خروج اخلاط را فراهم می‌سازد
• جوشانده میوه مورد به عنوان قابض 1 و التیام دهنده زخمها به كار می‌رود. 7

فهرست منابع:

زرگری، علی- گیاهان دارویی (جلد دوم)- چاپ پنجم انتشارات دانشگاه تهران 1370.

میرحیدر، حسین- معارف گیاهی (جلد هفتم)- چاپ چهارم دفتر نشر فرهنگ اسلامی ‌1382.

وژیری استودولاء ژان ولاك- گیاهان دارویی، ترجمه ساعد زمان- چاپ سوم انتشارات ققنوس 1376.

ارجاعات

1. پایا: گیاهانی كه ریشه، پیاز و یاریزوم (ساقه زیرزمینی) آنها، سالها در زمین به حالت زنده باقی می‌ماند و همه ساله پس از آنكه اعضای هوایی گیاه از بین رفت باعث رشد ساقه جدید در فصل مساعد می‌گردد.
2. Galle
3. Myristine
4. Eucolyptol
5. Myrtol
6. Myrtenol
7. قابض هر چیزی كه قبض كند و درهم كشد.