شامپو ضد شوره درخت چای

اسرار گیاهان

روغن درخت چای (Melaleuca alternifolia)

روغن درخت چای مورد استقبال روز افزون مصرف كنندگان قرار دارد. این روغن از برگها و شاخه‌های نورس درخت چای كه بومی‌ استرالیاست به دست می‌آید. روغن درخت چای نخستین بار در هزاران سال پیش توسط بومیان قارۀ استرالیا مورد استفاده قرار گرفت و در جنگ جهانی دوم به عنوان یكی از فرآورده‌های بهداشتی ضروری در جعبۀ كمكهای اولیه سربازان استرالیایی جای گرفت.

خواص و موارد مصرف روغن درخت چای:

روغن درخت چاي باعث بهبود عوارضی از قبیل شورۀ سر می‌شود. ضمن آنكه می‌توان چند قطره از آن را به شامپوها و لوسیونهای ضد شوره افزود تا كارآیی آنها را افزایش دهد.

این روغن برای پوستهای چرب و مشكل آفرین بسیار مناسب است و می‌توان آن را به صورت خالص و در مقادیر اندك برای بر طرف كردن لك و جوش به موضع زد.

روغن درخت چای برای درمان پوست‌های مبتلا به جوش غرور، تَركهای موجود در سطح پوست، خشكی پوست، رفع التهابات پوستی و قارچهایی كه در سطح ناخن هستند استفاده می‌شود.

روغن درخت چای به پوست نرمی‌ و لطافت می‌بخشد و این ماده به شكل روغن، ژل و یا كرم موجود است. در ساخت كرم‌های مخصوص جوش نیز از روغن درخت چای استفاده می‌كنند. (كرم‌ مخصوص جوش: این كرم التهابات پوستی را از بین برده و پوست را به وضعیت طبیعی خود نزدیك می‌كند. لازم به ذكر است كه پیش از مصرف، پوست باید كاملاً تمیز باشد.)

از روغن درخت چای در ساخت كرم‌های سوختگی و كرم‌های ضد قارچ استفاده می‌شود. (كرم‌ سوختگی: این نوع كرم ضد التهاب و خارش است و پوست را صاف و یكنواخت می‌سازد. كرم ضد قارچ: این كرم قارچهای پوستی را كه باعث خارش می‌شود از بین می‌برد.)

روغن درخت چای دارای خواص ضدعفونی كننده، ضد قارچی و ضد ویروسی است. ضمن اینكه ذاتاً قدرت آنتی بیوتیكی دارد و یكی از سودمندترین روغنهای دارویی است. این روغن را می‌توان برای درمان عفونتهای قارچی از قبیل برفك به كار برد.

از روغن درخت چای در محصولاتی مثل خمیر دندان و دهانشویه استفاده می‌شود. عملكرد آن در خمیر دندان بدین صورت است كه مانع تشكیل پلاك‌های دندان می‌گردد. این ماده ضدباكتری است و از بیماریهای لثه جلوگیری می‌كند.

در اصطلاح عمومی به تعدادی از درختان TEA TREE OIL گفته می شود ولی از نظر علمی،‌ گونۀ اصلی این گیاه درختی با نام علمی IMELALEUCA ALTEMIFOLIA می‌باشد که از خانوادۀ مورد (MYRTACEAE) است. این درخت بومی استرالیا بوده که بیشتر در نواحی ساحلی آن وجود دارد، درختی همیشه سبز به ارتفاع حدود 6 متر، با برگ هایی نوک تیز و معطر می باشد. از دیگر گونه های این درخت M.VIRIDIFLORA است که اسانس آن در تجارت به نام NIAOULIOIL (نیااولی اویل) و M.CAJUPUTI می باشد که اسانس آن به نام CAJUPUTIOIL مشهور است. ترکیبات اسانس گونه های مختلف این درخت تا حدی مشابه بوده و از آن ها استفاده های یکسان به عمل می آید. نکتۀ مهمی که باید در نظر داشت این است که بسیاری از افراد این گیاه را به دلیل تشابه اسمی با چای معمولی اشتباه می گیرند. در حالی که این درخت هیچ ارتباطی با گیاه چای ندارد. نام علمی چای معمولی CAMELIA SINENSIS می باشد که از خانوادۀ چای بوده و از همه نظر با درخت مذکور اختلاف دارد.

تاریخچه

اولین مورد استفاده از TEA TREE OIL (TTO) در سال 1920 در جراحی و دندانپزشکی بود. اثر درمان بخشی این گیاه در زخم ها، باعث شد که در جنگ جهانی دوم از این گیاه برای جراحات پوست استفاده شود. در حال حاضر این اسانس به میزان زیادی در فرمولاسیون لوسیون ها، شامپوها و صابون ها استفاده می شود.

ترکیبات مهم شیمیایی

اسانس از برگ های درخت به روش تقطیر با بخار (STEAMDISTILCATION) به دست می آید. از مهمترین ترکیبات این گیاه می توان به 4 – ترپی نئول (4-TERPINEOL) به میزان چهل درصد یا بیشتر، سینئول (CINEOL)، نرولیدول (NEROLIDOL) و ویریدی فلورول (VIRIDIFLOROL) اشاره کرد.

اثرات دارویی مهم

یکی از خواص مهم این گیاه،‌ ضد میکروبی بودن آن است. چون گیاه خاصیت تحریک پذیری و ملتهب کننده روی پوست ندارد، از آن در درمان زخم، آکنه و سوختگی ها استفاده می کنند. یکی از دلایل استفادۀ آن در صابون، وجود همین خاصیت است.

این گیاه در تهویه به عنوان مطبوع کننده کاربرد دارد که دارای خواص ضد میکروبی در فضا نیز می باشد. اسانس این درخت به دلیل وجود ترکیباتی از جمله LI-TERPINEOL بر روی میکرو ارگانیسم هایی از جمله کاندیدا آلبی کنس (CANDIDA ALBICANS)، اشرشیا کلی (ESCHERCHIA COLI)، استافیلوکوک اورئوس (STAPHYLOCOCUS AUREUS) و پزدوموناس آئروژینوزا (PSEUDOMONAS AEROGINOSA) موثر است. ترکیبات دیگر این رایحه نیز اثرات خوبی بر روی میکرو ارگانیسم هایی از جمله استافیلوکوک اپی درمیس (STAPHYLOCOUS EPIDERMIS) و پروپی اونی باکتریوم اکنه (PROPIONIBACTERIUM ACNES) دارد. همچنین رایحۀ درخت چای روی بعضی میکروارگانیسم های بی هوازی نیز موثر است.

پمادهای تهیه شده از این اسانس، دارای خواصی بر ضد بعضی از قارچ های پوستی و یا ناخن بوده که در آزمایشات بالینی به اثبات رسیده است. همچنین روغن درخت چای در تهیۀ محلول های بخور برای مشکلات تنفسی و قطره های بینی با خواص ضد میکروبی کاربرد دارد.

محصولات دیگری جهت کاهش التهاب ریوی و داروهای مسکن سرفه از این رایحه تهیه شده است. این اسانس در صنایع آرایشی و بهداشتی و به خصوص در عطر سازی و درمان های دیگر در رایحۀ درمانی (AROMATHERAPY) مورد استفاده است.

عوارض جانبی

ممکن است بعضی افراد نسبت به ترکیبات موجود در رایحۀ درخت چای از جمله آلفالیمونن (LIMONENE)، حساسیت داشته باشند. این عوارض در این افراد به صورت اگزما (ECZEMA) یا راش های پوستی (DERMATITIS) ظاهر می گردد.

در ایران گیاهان تولید کنندۀ اسانس درخت چای وجود ندارد و گونه های مختلف آن در مناطقی از جمله هند، اقیانوسیه، استرالیا و مالزی می رویند. اسانس درخت چای به صورت مایعی بی رنگ تا زرد رنگ، دارای بوی تند و معطر و مشابه اوکالیپتوس است که در آب، غیر محلول و در الکل، محلول می باشد. در مواردی به عنوان تقلب به ترپانتین (TURPENTIN OIL) و مواد دیگر اضافه می کنند که آثار دارویی آن را تحت تاثیر قرار می دهد.

فهرست منابع:

1. تحریریه مجله صنایع بهداشتی و آرایشی (مترجم)- شیوه‌های سادۀ دستیابی به زیبایی طبیعی (لیزارل)- چاپ اول انتشارات موثقی 1381.
2. مجله دنیای تغذیه – شمارۀ سی و سوم.